آشنایی با صنعت مشاوره؛ مشاوره یک بستر رفتار اطلاعاتی

جای تعجب نیست که وجود چالش‌های جهانی شدن، رشد سریع جمعیت و پیشرفت چشمگیر فناوری، ارزش خدمات مشاوره در کسب‌و‌کارهایی که خواستار پیشی گرفتن از رقبای خود در سیستم رقابتی کسب‌وکار هستند را بالاتر می‌برد. صنعت مشاوره یک نمونه ازساختار صنعتی-اجتماعی است که مشاوران در آن کار می‌کنند که به خصوص می‌توان در آن رفتار اطلاعاتی را نیز مشاهده کرد. صنعت مشاوره از سه مفهوم تشکیل شده است که نیازمند شفاف سازی است. این سه مفهوم عبارتند از مشاوره ((consultancy، مشاوره (consulting) و مشاور (Consultant) است. ارباب‌رجوعان و مشاوران در روند مشاوره باهم همکاری می‌کنند بنابراین مفهوم ارباب‌رجوع نیز باید روشن شود. در ادامه به معرفی این مفاهیم می‌پردازیم:

1. خدمات مشاوره یا مشاوره دادن ((consultancy

مفهوم خدمات مشاوره به یک فرآیند پویا اشاره می‌کند که براساس یک مجموعه اصول و عملکرد قابل تشخیص است. مشاوره بخشی از حوزه‌های وسیع‌تر خدمات تجاری و حرفه‌ای است. شرکت‌های مشاوره با استفاده از دانش و خدمات تخصصی که ارائه می‌دهند از دیگر شرکت‌ها متمایز هستند.

با این حال همه شرکت‌های مشاوره یک سرویس حرفه‌ای ارائه نمی‌کنند.

خدمات حرفه‌ای مشاوره در شرکت‌هایی مانند شرکت‌های تخصصی، حسابداری، مهندسی صورت می‌گیرد و از آنجایی که این شرکت‌های مشاوره‌ای خدمات حرفه‌ای و تخصصی ارائه می‌دهند پس به دانش تخصصی هم نیاز دارند در نتیجه خدمتی که توسط مشاور ارائه می‌شود مرزهای دانش مشاوره را مشخص می‌کند.

2. مشاوره(Consulting)

بکهارد[1] مفهوم مشاوره را اینگونه توصیف می کند ” آسان کردن تغییر یا عمل کردن بعنوان عامل تغییر” و اینگونه مشاوره را بعنوان یک وظیفه‌ای وصف می‌کند که در آن یک مشاور با یک فرآیند مشخص به دنبال حل کردن مشکل سازمانی یک ارباب‌رجوع است. تعامل مشاور و تعامل ارباب‌رجوع برای حل مشکل سازمان یک تعامل دو طرفه است که این تعامل یک فرآیند یادگیری و همکاری نیز به حساب می‌آید. با این حال مشاوره به سطوح بالایی از کنترل و استقلال نیاز دارد که به موجب آن مشاوران می‌توانند آزادانه عمل کردع و همزمان استقلال خود را تنظیم کنند.

بنابراین ماهیت مشاوره یک عدم اطمینان را هم برای مشاور و هم برای ارباب‌رجوع به دنبال دارد.

چراکه مشاوران تصویر روشنی از نقش‌ها و محیط‌های کاری متفاوت ندارند بعلاوه سازمان‌های ارباب‌رجوع نیز نگرانی‌هایی از قبیل نقش کار، محیط سازمانی و عدم اطمینان از شغل و حرفه خود دارند.

برای اطمینان پیدا کردن از موفقیت کار، لازم است بین مشاور و ارباب‌رجوع رابطه‌ای بر مبنای اعتماد برقرار باشد تا با این عدم اطمینان‌ها و عدم قطعیت‌ها مقابله کنند. بعد از آن که اعتماد در تعاملات ارباب‌رجوع و مشاور برقرار شد ارباب‌رجوع ها تمایل پیدا می‌کنند که با مشاورانی که به آن ها اعتماد کردند معامله کنند، زمانی‌که اعتماد به تجربیات مشاوران نتیجه تعامل با مشاور است.

3. مشاور(Consultant)

مشاوران در تلاش هستند تا دیگران را برای موفقیت یاری کنند. مشاوران، کارشناسان یا متخصصان باتجربه در زمینه‌های موضوعی مختلفی هستند که مشاوره یا راه‌حل‌هایی برای مشکلات ارباب‌رجوعان خود ارائه می‌دهند. مشاوران یا به عنوان متخصصان مستقل یا به عنوان اعضای شرکت‌های مشاوره‌ای کار می‌کنند.

مشاوران دانش پژوهانی هستند که در یک محیط سازمانی دانش محور کار می‌کنند و به اطلاعات و تجربیات دسترسی دارند. خدماتی که مشاوران ارائه می‌دهند  براساس اطلاعات مبتنی بر دانش علمی تست شده مورد آزمایش قرار می‌گیرند و انجام این اقدامات مناسب در حالی است که باید وضعیت فعلی و آینده ارباب‌رجوع در نظر گرفته شود. به همین دلیل ، مشاوران باید دانش تخصصی در مورد موضوع، وظیفه و دانش منابعی را که مورد استفاده قرار می‌گیرد داشته باشند. مشاوران علاوه بر دانش خود ، به مهارت‌های تجزیه و تحلیل ، گوش دادن و سؤال کردن ، نوشتن و ارائه نیز نیاز دارند. بخش مهمی از مهارت‌های مشاوران مربوط به توانایی آنها در سازگاری با زمینه‌ها و کارهای مختلف کاری است. همچنین ، آنها باید ضمن انجام وظایف خود ، ارباب‌رجوع خود را راضی نگه دارند.

یک مشاور می‌تواند یک مشاور داخلی باشد یا یک مشاور خارجی. باتوجه به توضیحات بیگز[2]، مشاوران داخلی در سازمان فعالیت کرده و به سایر بخش ها یا افرادی که بعدا به عنوان ارباب‌رجوع عمل می‌کنند مشاوره می‌دهند. اما مشاوران خارجی را از شرکت‌های مشاوره و یا سازمان هایی که تخصص آن ها در زمینه مشاوره است و خدمات آن ها بصورت موقت و همراه با هزینه است برای ارباب‌رجوع یا شرکت انتخاب و بکار گرفته می‌گیرند. این مشاوران بعدها به عنوان افرادی پذیرفته می‌شوند که می‌توانند با دیدگاهی که از خارج از سازمان به سازمان ارباب‌رجوع دارند به ارباب‌رجوع خود راهکار ارائه دهند. بنابراین مشاوران معمولاً در فضایی متفاوت از محیط سازمانی خود کار می‌کنند و در خارج از سازمان‌های ارباب‌رجوع خود باقی می‌مانند. مشاوران همچنین می‌توانند همزمان با چندین سازمان در پروژه های مختلف شرکت کنند.

4. ارباب‌رجوع(Clients)

واژه ارباب‌رجوع به موارد مختلفی اشاره دارد. اما از دیدگاه خدمات حرفه‌ای مفهوم ارباب‌رجوع به ” شخص یا گروهی که از مشاوره یا خدمات حرفه‌ای یک وکیل، حسابداران، آژانس تبلیغاتی، معمار، استراتژیست و غیره استفاده می کنند” اشاره می کند. بنابراین ارباب‌رجوع شخصی است که “آزادانه تصمیم می‌گیرد از خدمات مشاوران خود سود ببرد”.

علاوه‌براین، ارباب‌رجوع شامل مجموعه‌ای از ذینفعان با دیدگاه‌های مختلف و نیازهای مختلف است.

سخن آخر

با پیچیده‌تر شدن دنیاي کسب‌وکار، چالش‌هاي جدیدي براي بنگاهها، صنایع و کشورها به‌وجود می‌آید که سبب می‌شود واحدهاي کسب‌وکار و سایر خریداران صنعت مشاوره، یعنی دولتها و صنایع، بیشتر به مشاوران اتکا کنند. مؤسسات مشاوره مدیریت، در پیشرفت و توسعه هر کشور نقش عمده اي را ایفا می‌کنند.

در این مقاله سعی شده است تا شما را با مفاهیم اصلی مشاوره آشنا کرده و جزئیات این مفاهیم را برای شما روشن‌تر کنیم. اگر شما علاقه‌مند هستید بیشتر با حوزه مشاوره آشنا شوید می توانید مقاله ” مشاوره مدیریت چیست”  را نیز در همین سایت بخوانید

[1]  Beckhard(ریچارد بکهارد (1918-1999) یک نظریه پرداز سازمانی آمریکایی ، استاد کمکی در MIT و پیشگام در زمینه توسعه سازمان بود.)

[2] Biggs

منبع: http://informationr.net/ir/24-1/isic2018/isic1833.html​